ว่านดองดึง
ว่านดองดึง พืชสมุนไพรและไม้ประดับ ที่มีความเป็นพิษสูง
ว่านดองดึง หรือที่เรียกกันสั้นๆ ว่า ดองดึง (ชื่อวิทยาศาสตร์: Gloriosa superba L.) เป็นพืชสมุนไพรและไม้ประดับที่มีเอกลักษณ์และสรรพคุณทางยา แต่มีข้อควรระวังเรื่อง ความเป็นพิษสูง ค่ะ
ในภาษาไทย ดองดึงยังมีชื่อเรียกอื่นๆ อีก เช่น ดาวดึงส์, ว่านก้ามปู, พันมหา, และ มะขาโก้ง
ลักษณะเด่นของว่านดองดึง
- ประเภท: เป็นไม้เถาเลื้อยล้มลุกขนาดเล็ก มี หัวหรือเหง้าใต้ดิน ที่มีลักษณะคล้ายหัวขวานหรือฝักกระจับ
- การเลื้อย: ลำต้นจะเลื้อยพันต้นไม้อื่นได้สูงถึง 3 เมตร โดยใช้ปลายใบที่บิดม้วนเป็นหนวดเรียวยาวทำหน้าที่เป็นมือเกาะ
- ดอก: เป็นดอกไม้ที่สวยงามและแปลกตา ออกดอกตามซอกใบ กลีบดอกมีสีสันสดใส มักเป็น สีเหลืองหรือส้มที่โคน และมีสีแดงเข้มที่ปลาย กลีบดอกจะบิดเป็นคลื่นดูคล้ายเปลวไฟ (จึงมีชื่อสามัญภาษาอังกฤษว่า Flame Lily)
สรรพคุณทางสมุนไพรและความเป็นพิษ
ว่านดองดึงเป็นพืชที่มีการนำมาใช้ประโยชน์ทั้งในยาแผนไทยและยาแผนจีน แต่ต้องใช้อย่างระมัดระวังสูงสุด
สรรพคุณหลัก (ตามตำราสมุนไพร)
- แก้ปวดข้อ: หัวและรากมีสารที่ใช้เป็นยาแก้ ปวดตามข้อ และ โรคเกาต์ (Gout)
- ถอนพิษ: ใช้หัวหรือรากฝนทาภายนอกเพื่อแก้พิษจากแมลงสัตว์กัดต่อย เช่น พิษงู พิษตะขาบ
- บำรุง: ใช้เป็นยารับประทานเพื่อแก้ลมจุกเสียด ท้องขึ้นอืดเฟ้อ ขับผายลม และแก้เสมหะ
ข้อควรระวัง (ความเป็นพิษสูง)
หัวของดองดึงมีสารอัลคาลอยด์ที่มีพิษร้ายแรง โดยเฉพาะ สารโคลคิซีน (Colchicine) ซึ่งเป็นพิษต่อเซลล์ และอาจทำให้เสียชีวิตได้หากรับประทานเกินขนาด
ดังนั้น:
- ห้ามนำหัวดองดึงมาใช้เป็นยาสมุนไพรด้วยตนเองโดยเด็ดขาด
- การใช้ดองดึงในการรักษาโรคต้องอยู่ภายใต้การควบคุมดูแลของผู้เชี่ยวชาญทางการแพทย์แผนไทย หรือเภสัชกรที่รู้เรื่องการปรุงยาและขนาดการใช้ที่ปลอดภัยอย่างแท้จริงเท่านั้น
