ต้นชิด

ต้นชิด ที่มาของ “ลูกชิด”

ต้นชิด คือชื่อเรียกทั่วไปของพืชตระกูลปาล์มชนิดหนึ่งที่รู้จักกันดีในชื่อ ต้นตาว และเป็นแหล่งที่มาของ “ลูกชิด” ที่เรานิยมนำมาทำขนมหวานนั่นเอง

ข้อมูลทั่วไปของต้นชิด

• ชื่อวิทยาศาสตร์: Arenga pinnata (Wurmb.) Merr.
• ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ: Sugar Palm, Areng Palm
• ลักษณะ: เป็นไม้ยืนต้นเดี่ยวในตระกูลปาล์ม มีอายุยืน ลำต้นตรงสูงชะลูดประมาณ 6–20 เมตร โดยทั่วไปลำต้นจะใหญ่กว่าต้นตาล (ตาลโตนด) และมักขึ้นในป่าที่มีความชื้นสูง
• ใบ: เป็นใบประกอบแบบขนนกขนาดใหญ่ มีใบย่อยจำนวนมากคล้ายใบมะพร้าว แต่ใหญ่และแข็งกว่า
• การออกผล: ต้นชิดมีลักษณะพิเศษคือจะออกผลเพียงครั้งเดียวแล้วตาย (monocarpic) โดยจะเริ่มออกช่อดอกตัวเมียจากกาบใบบนสุดลงมา และเมื่อผลสุดท้ายแก่ ต้นก็จะทยอยตายไปภายใน 4-5 ปี จึงมีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “ต้นลูกฆ่าแม่”

ประโยชน์และการแปรรูป

ต้นชิดเป็นพืชที่มีประโยชน์หลายอย่าง และเป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญในพื้นที่ที่มีการปลูก:

1. ลูกชิด (ผลตาว)

• แหล่งกำเนิด: ลูกชิด คือส่วนของเมล็ดที่อยู่ภายในผลตาว
• กระบวนการผลิต: ผลตาวต้องนำมาต้มในน้ำเดือดจนนิ่ม จากนั้นจึงบีบเอาเมล็ดข้างในออกมา ซึ่งเป็นเมล็ดอ่อนสีขาวใส และต้องนำไปแช่น้ำและเปลี่ยนน้ำหลายครั้งเพื่อกำจัดสารพิษ (oxalate) ก่อนนำไปต้มอีกครั้งเพื่อให้ได้ลูกชิดที่บริโภคได้
• การนำไปใช้: นิยมนำมาทำเป็นของหวาน เช่น ลูกชิดแช่อิ่ม ลูกชิดในน้ำเชื่อม หรือเป็นส่วนผสมในไอศกรีม

2. น้ำตาล

• แหล่งกำเนิด: สามารถกรีดช่อดอกตัวผู้เพื่อเก็บ น้ำหวาน (sap) ที่ออกมา แล้วนำไปเคี่ยวเพื่อทำ น้ำตาลชก หรือ น้ำตาลตาว (เป็นน้ำตาลเพื่อสุขภาพอีกชนิดหนึ่ง)

3. ส่วนอื่น ๆ

• ลำต้น: มีแป้งสะสมอยู่ภายใน สามารถนำมาสกัดเป็นแป้งใช้ประโยชน์ได้ เมื่อลำต้นแก่จะมีความแข็งแรงทนทาน ใช้ทำเฟอร์นิเจอร์หรืออุปกรณ์ต่าง ๆ
• เส้นใย: เส้นใยสีดำจากกาบใบและลำต้นมีความเหนียวทนทาน นิยมนำมาทำเป็นเชือก แปรง หรือใช้มุงหลังคา
• ยอดอ่อน: สามารถนำมารับประทานเป็นอาหารได้คล้ายหน่อไม้