ต้นชิด
ต้นชิด ที่มาของ “ลูกชิด”
ต้นชิด คือชื่อเรียกทั่วไปของพืชตระกูลปาล์มชนิดหนึ่งที่รู้จักกันดีในชื่อ ต้นตาว และเป็นแหล่งที่มาของ “ลูกชิด” ที่เรานิยมนำมาทำขนมหวานนั่นเอง
ข้อมูลทั่วไปของต้นชิด
- ชื่อวิทยาศาสตร์: Arenga pinnata (Wurmb.) Merr.
- ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ: Sugar Palm, Areng Palm
- ลักษณะ: เป็นไม้ยืนต้นเดี่ยวในตระกูลปาล์ม มีอายุยืน ลำต้นตรงสูงชะลูดประมาณ 6–20 เมตร โดยทั่วไปลำต้นจะใหญ่กว่าต้นตาล (ตาลโตนด) และมักขึ้นในป่าที่มีความชื้นสูง
- ใบ: เป็นใบประกอบแบบขนนกขนาดใหญ่ มีใบย่อยจำนวนมากคล้ายใบมะพร้าว แต่ใหญ่และแข็งกว่า
- การออกผล: ต้นชิดมีลักษณะพิเศษคือจะออกผลเพียงครั้งเดียวแล้วตาย (monocarpic) โดยจะเริ่มออกช่อดอกตัวเมียจากกาบใบบนสุดลงมา และเมื่อผลสุดท้ายแก่ ต้นก็จะทยอยตายไปภายใน 4-5 ปี จึงมีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “ต้นลูกฆ่าแม่”
ประโยชน์และการแปรรูป
ต้นชิดเป็นพืชที่มีประโยชน์หลายอย่าง และเป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญในพื้นที่ที่มีการปลูก:
1. ลูกชิด (ผลตาว)
- แหล่งกำเนิด: ลูกชิด คือส่วนของเมล็ดที่อยู่ภายในผลตาว
- กระบวนการผลิต: ผลตาวต้องนำมาต้มในน้ำเดือดจนนิ่ม จากนั้นจึงบีบเอาเมล็ดข้างในออกมา ซึ่งเป็นเมล็ดอ่อนสีขาวใส และต้องนำไปแช่น้ำและเปลี่ยนน้ำหลายครั้งเพื่อกำจัดสารพิษ (oxalate) ก่อนนำไปต้มอีกครั้งเพื่อให้ได้ลูกชิดที่บริโภคได้
- การนำไปใช้: นิยมนำมาทำเป็นของหวาน เช่น ลูกชิดแช่อิ่ม ลูกชิดในน้ำเชื่อม หรือเป็นส่วนผสมในไอศกรีม
2. น้ำตาล
- แหล่งกำเนิด: สามารถกรีดช่อดอกตัวผู้เพื่อเก็บ น้ำหวาน (sap) ที่ออกมา แล้วนำไปเคี่ยวเพื่อทำ น้ำตาลชก หรือ น้ำตาลตาว (เป็นน้ำตาลเพื่อสุขภาพอีกชนิดหนึ่ง)
3. ส่วนอื่น ๆ
- ลำต้น: มีแป้งสะสมอยู่ภายใน สามารถนำมาสกัดเป็นแป้งใช้ประโยชน์ได้ เมื่อลำต้นแก่จะมีความแข็งแรงทนทาน ใช้ทำเฟอร์นิเจอร์หรืออุปกรณ์ต่าง ๆ
- เส้นใย: เส้นใยสีดำจากกาบใบและลำต้นมีความเหนียวทนทาน นิยมนำมาทำเป็นเชือก แปรง หรือใช้มุงหลังคา
- ยอดอ่อน: สามารถนำมารับประทานเป็นอาหารได้คล้ายหน่อไม้
