ผักเลือน
ผักเลือน รสชาติดี อ่อน นุ่ม กรอบ ไม่ขม
ผักเลือน คือ พืชผักพื้นบ้านชนิดหนึ่ง มักขึ้นตามธรรมชาติ มีชื่อท้องถิ่นแตกต่างกันไป เช่น ผักลิ้นปี่ ผักลิเซียง ผักกูดเล็ก หรือผักแว่น (แต่บางพื้นที่อาจหมายถึงพืชต่างชนิดกัน) เป็นพืชใบเล็ก เนื้อใบค่อนข้างนิ่ม มักขึ้นในที่ชื้นหรือบริเวณป่าละเมาะ ใช้กินเป็นผักสด หรือใส่ในแกง แกงเลียง หรือกินเป็นผักแนมกับน้ำพริก มีรสอ่อน ๆ ไม่ขม
ลักษณะของผักเลือน
- ลำต้น : เป็นเหง้าเลื้อยไปตามดินหรือในน้ำ สีเขียวเมื่ออ่อน และเป็นสีน้ำตาลเมื่อแก่ มีขนเล็กน้อย
- ใบ : ใบประกอบมี 4 ใบย่อยคล้ายใบโคลเวอร์ รูปสามเหลี่ยมหรือรูปลิ่ม ก้านใบยาว 5–15 ซม. ใบอ่อนสีเขียวอ่อน ใบแก่สีเขียวเข้ม
- ราก : ออกรากตามข้อของเหง้าที่เลื้อยไป ยึดดินหรือโคลนได้ดี
- สปอร์/การสืบพันธุ์ : มี “สปอโรคาร์ป” เป็นก้อนแข็งเล็ก ๆ ติดที่โคนก้านใบ ใช้ขยายพันธุ์ (ไม่มีดอก)
- ถิ่นที่ขึ้น : ชอบที่ชื้น แฉะ ทุ่งนา คูน้ำ หรือริมบ่อ สามารถขึ้นได้ทั้งในน้ำและบนดินชื้น
- ขนาดโดยรวม : ต้นสูงประมาณ 10–20 ซม.
จุดเด่นของผักเลือน
- ใบมีลักษณะเด่นเป็น 4 แฉกเหมือนโคลเวอร์ สังเกตง่าย
- ขึ้นง่าย โตเร็ว เหมาะกับพื้นที่ชื้นหรือในน้ำ
- เป็นเฟิร์นที่ รับประทานได้ รสอ่อน กรอบ ไม้ขม
- ขยายพันธุ์เร็วด้วยเหง้าเลื้อย อึดและทน
- มีคุณค่าทางโภชนาการ เช่น แคลเซียมและใยอาหารสูง
- พบได้ทั่วไปในธรรมชาติ ดูแลง่าย ไม่ต้องใช้สารเคมี
ประโยชน์ของผักเลือน
- ใช้ประกอบอาหารได้หลากหลาย รสอ่อน กินง่าย
- มีคุณค่าทางโภชนาการ เช่น ใยอาหาร แคลเซียม และวิตามิน
- ช่วยบำรุงสุขภาพตามภูมิปัญญาพื้นบ้าน เช่น ลดร้อน ถอนพิษ
- โตเร็ว ช่วยคลุมพื้นดินและยึดดินในพื้นที่ชื้น
- เพาะปลูกง่าย ต้นทุนต่ำ ให้ผลผลิตดี เหมาะทำเกษตรขายหรือบริโภคเอง
การปลูกผักเลือน
- ปลูกง่าย ชอบพื้นที่ ชื้น–แฉะ และแดดรำไร
- ใช้เหง้าปักลงดินหรือดินโคลน แล้วรักษาน้ำให้ท่วมดินเล็กน้อย
- ดูแลโดยให้น้ำสม่ำเสมอ ใส่ปุ๋ยคอกเล็กน้อยเป็นครั้งคราว
- ขยายพันธุ์โดยตัดเหง้าที่มีข้อ แล้วปักปลูกใหม่
- เก็บยอดอ่อนได้ภายใน 20–30 วัน และสามารถเก็บได้ต่อเนื่อง
ผักเลือนหรือ ผักแว่น เป็นเฟิร์นน้ำชนิดหนึ่งที่มีใบลักษณะเด่นเป็น 4 แฉกคล้ายโคลเวอร์ ขึ้นง่ายในพื้นที่ชื้นและน้ำตื้น นิยมนำมารับประทานในอาหารพื้นบ้าน มีรสนุ่ม กรอบ และเป็นผักพื้นบ้านที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง
